خلاصه نویسی ، یادداشت برداری ، حاشیه نویسی، علامت گذاری ، یکی از اصول مسلم برای آمادگی کنکور و یکی از مطالب مهم در مشاوره درسی است.
خلاصه نویسی یکی از مهم ترین و کارامدچدترین روش ها برای یادگیریه!
خلاصه نویسی میزان یادگیری رو افزایش میده.
در وقت صرفه جویی می کنه . مرور دوباره رو راحت تر می کنه . پس بازده ی کار مطالعه رو افزایش می ده!
خلاصه نویسی ، یادداشت برداری ، حاشیه نویسی، علامت گذاری
دانش آموزانی که فقط درس می خونن، نسبت به اونایی که خلاصه نویسی می کنن بازده کمتری دارن.
به خاطر همین ، کم کم علاقه اشون به درس کمتر میشه.
میزان تمرکزشون پایین میاد.
پس مطالب در ذهنشون تجزیه و تحلیل نمیشه .
وقتی توجه و تمرکزت کم بشه، یهو به خودت میای ، می بینی چندین صفحه خوندی ، اما هیچی نفهمیدی!!
خلاصه نویسی باعث میشه :
مطالعه عمیق تر و دقیق تر بشه. زمان لازم برای مرور و حجم مطالب کم میشه. مطالب مرتبط با هم یه جا جمع میشه. پس کارایی و راندمان رو بیشتر می کنه.
مراحل مختلف خلاصه نویسی:
به بیشتر بچه وقتی می گی خلاصه بنویس، فعل های جمله ها رو حذف می کنه و تحویلت میده!!! رفیق خلاصه نویسی چند مرحله و روش داره. برای خلاصه نویس هر درس یه دفترچه ی جدا لازمه . برای خلاصه نویسی باید، یادداشت‌برداری، حاشیه نویسی، خط کشی زیر جملات، دسته بندی و علامت‌گذاری و… رو انجام بدی.
علامت گذاری
شنیدی می گن مطالعه ی فعال؟
مطالعه ی فعال یعنی در گیر شدن با مطالب!
علامت‌گذاری، سریع‌ترین روش برای مطالعه فعال است.
علامت گذاری نکات مهم رو هم مشخص می کنه.
وقتی یه مطلب رو می خونی در متن علامت بذار.
اگه متوجه نمی شی، از علامت (؟) استفاده کن.
هرجا فکر کردی توجه بیشتری لازم داره ، علامت تعجب (!) قرار بده.
عبارت هایی که کلید هستن ، دورشون خط بکش.
پاراگراف هایی که به نظرت مهم هستن ، با ستاره (*) مشخص کن.
علامت گذاری شروع مطالعه ی فعال و مفیده!!! فقط یادت باشه زیادی علامت گذاری نکنی که خودت هم گیج شی.
مدل خودت رو رو طراحی کن:
برای خودت یه سری نمادها و علامت های ریاضی مشخص کن.
س به جای سئوال.
ج به جای جواب.
↑ به جای زیاد شدن.
↓ به جای کم شدن.
> به جای کوچکتر.
< به جای برزگتر.
⇔به جای رابطه داشتن.
Δ نکات مهم.
کلمات مهم را بزرگتر بنویس . از رنگهای مختلف استفاده کن. ( کاغذت قشنگ تر و جذاب تر بشه) .
بسیاری از ارتباط ها ونتیجه ها را با فلش و آکولاد نشان بده .
ازجمله کمتر استفاده کن.
خلاصه نویسی صبر و تلاش لازم داره.
مطالب رو که می نویسی ، یه ذره جا بذار شاید بعدا چیزی اضافه کردی.
خلاصه نویسی باید همه ی مطالب مهم رو در بر بگیره ، نه همه ی مطالب رو. نماد ها و علامت هایی که به کار می بری همیشه و د رهمه کتاب هایکسان باشه.
خط کشیدن زیر مطالب مهم
خط کشیدن و های لایت کردن ، بین بچه ها ،طرفدار زیادی داره. چون در ظاهر راحت تره .
با ماژیک هم که باشه ، کتاب و جزوه رو رنگی می کنه و جذاب.
فقط یادت باشه ، دفعه ی اول که یه مطلب رو خوندی خط نکش!!
چون اونموقع که نمی دونی مهمه یانه!
از هر چی خوشت بیاد خط می کشی. یا چیزی که توجه تو رو به خودش جلب کنه. شاید اینها مهم نباشن.
اما اگه دو سه بار روزنامه ای درس رو خوندی ، متوجه می شی کجا مهمه. حالا زیر مطالب مهم خط بکش. اما دوست من اولا زیر همه ی مطالب خط نکش .
ثانیا اگه از ماژیک استفاده می کنی قانون داشته باش. همیشه و در همه ی درس ها از این قانون پیروی کن. مثلا مطالب خیلی مهم زرشکی! مطالب پر تکرار آلبالویی! مطالب نکته دار زرشکی کمرنگ و…
اما متاسفانه بچه ها و معلم های نا آگاه کار رو خراب میکنن.
کتاب زیست بچه ها رو می بینم، شاخ در میارم!
همه جا های لایت شده!!!
با رنگ های مختلف. می گم این چرا اینجوریه ؟ می گه همه اش مهمه، زیست از کلمه کلمه اش سوال میاد . تورو خدا ولش کن! اصلا نمی خواد خلاصه نویس کنی . نمی خواد هایلایت کنی.
حاشیه نویسی
حاشیه نویس و دورنویسی خیلی مفیده!
یادت ابتدایی بودی ؟
مسئله ریاضی رو چی کار می کردی؟
معلم می گفت برای این که بهتر بفهمی جلو نویسی کن.
مثلا بعد از به دست آوردن جواب جلوش می نوشتی: پول حسن ۱۰۰ تومن است. پول علی یک تومن بیشتر است.
این کمک می کرد بهتر بفهمی. الان هم همین کار رو بکن.
دور جزوه ، دور کتاب ، کنار تست ها فارسی بنویس. برای خودت نامه بنویس. علت رو بگو. روش دبیر رو توضیح بده و….
در حاشیه نویسی باید به زبون خودت بنویسی.
مهم ترین و کلیدی ترین کلمه متن را توضیح بده.
مطالب مرتبط که جای دیگه خوندی ، یا یادگرفتی بنویس.جای طراح بودی از چه قسمت متن استفاده می کردی ؟ اونو در حاشیه بنویس. این کار به تمرکز فکر، دقت، حفظ و یادگیری بهتر کمک می‌کنه.
دسته بندی
رسیدیم به دسته بندی. دسته بندی یادگیری رو راحت تر می کنه.
مراجعه ی بعد هم آسون میشه.
تو درس هایی که بخش حفظیات زیادی دارن خیلی خوبه. تاریخ ادبیات . آیات و روایات ، یا حالت های خاص یه مطلب.
در دسته بندی هر جور دوست داری پیش برو. اما یه مطلب رو چند مدل دسته بندی کن. تا مغزت زود پیداش کنه.
مثلا تاریخ ادبیات رو یه بار بر اساس قرن دسته بندی کن . یه بار بر اساس نوع شعر و سبک نوشتن. یه بار بر اساس تعدا و نوع کتاب . یه بار….
یادداشت برداری ( تقلب نویسی)
اصلی ترین بخش خلاصه نویسی، یادداشت برداری هست. این کار مطالب رو به حافظه ی بلند مدت منتقل می کنه . برای یادداشت برداری مطالب مهم و کلیدی رو بردار.
یادداشت برداری باید خلاصه و کلیدی باشه و مطالب رو براتون تداعی‌کنه.
معمولا بچه ها تجربه ی نوشتن تقلب برای امتحان رو دارن. ( استفاده کردن یا نه رو نمی دونم). ولی برای تقلب یه ورق باریک رو بر می دارن. مطالب مهم رو ریز و پشت هم می نویسن.خیلی فشرده و کامل. مبادا چیزی از قلم بیافته.
اما جالب اینجاست که تقلب که می برن سرجلسه آزمون ، بیشتر قوت قلبه! کمتر ازش استفاده می کنن. چون بیشتر چیزایی که نوشتن با وسواس و دقت بوده، پس یادشون مونده! خب این همون یادداشت برداریه که ما می خوایم.
یادداشت برداری ، حاشیه نویسی ، فیش برداری شامل یادداشت های حین شنیدن درس معلم ، یا خواندن کتاب ها همیشه سودمند و مفیده!
موقعی که معلم درس می ده، کلمات مهم رو بنویس.
بعد می تونی این نوشته ها رو جمع و جور کنی و به یه خلاصه ی خوب تبدیل بشه.
اینطوری میزان درک و تمرکزت میره بالا.
از طرفی مرور این مطالب راحت تره. یادداشت نویسی و حاشیه نویسی تمرکزت رو می بره بالا.
این کار یه جور تکرار درس هست. به یاد سپردن رو خم راحت تر می کنه..یادداشت برداری ، یه جور عمیق فکر کردنه ! چون باید بدونی کدوم مطالب مهم تره تا یادداشت کنی. پس فکر می کنی و دقت می کنی. برای یه یادداشت برداری خوب باید اصول زیر رت در نظر بگیرید.
هرموقع وقت آزاد داشتی ، یادداشت برداری کن:
یادداشت برداری باید از مجموع گفته های معلم و کتاب و جزوه و.. باشه. هدف بالا بردن سطح آگاهی شماست. هر نکته و مطلب مهمرو یادداشت کن.
از مخفف ها و کلمات اختصاری استفاده کن:
عادت کن وقتی یادداشت برداری و حاشیه نویسی می کنی، خلاصه باشه. از نماد استفاده کن .اینجوری وقت کمتری صرف می کنی.
برای درک کامل مفهوم باید همه ی حواستون متوجه موضوع باشه. پس خلاصه و یادداشت باعث میشه فقط همون مطلب رو ببینی. اگه متن زیاد تخصصی بشه ، یه ذره کاریادداشت برداری یه ذره سخت تره! در این متون شاید مجبور بشی جمله کامل هم بنویسی.
قرار نیست همه نکات رو بنویسی :
اما قراره همه ی مطالب مهم رو بنویسی. پس فقط نکات اساسی و کلیدی رو بنویس.
نکات ریز و استثنائات رو نمی خواد بنویسی.چون می خوایم موقع مرور ، نکات رو به یاد بیاریم. اگه تلاش کنی همه چیز رو بنویسی ، تمرکز خودت رو از بین می بری.
روی مفاهیم متمرکز باش:
اگه می خوای مفاهیم رو بفهمی ، لازمه یه دید کلی از کتاب داشته باشی.( روزنامه خوانی کن ).
این باعث میشه یادداشت ها متناسب با هدف کتاب باشه. به سر فصل ها و عنوان ها بیشتر دقت کن .
با یه خلاصه ی خوب می تونی با متن هماهنگ بشی. می تونی از خودت سوال بپرسی . و در متن دنبال جوابش باشی. اینطوری معلوم میشه کجا مهم تره. ( البته بعد از چند بار روزنامه ای خوندن)
به زبون خودت بنویس:
اگه سر کلاس داری جزوه می نویسی، یا داری یه نکته که دبیر گفته می نویسی، به زبون خودت بنویس.
حرف خودت رو بیشتر و بهتر می فهمی.فکر کردن ، قابلیت ذهن در درک و تجزیه و تحلیل رو بیشتر می کنه. پیس هم بهتر یاد می گیریم و هم ماندگار تر خواهد بود.
خوانا و دقیق بنویس :
یه جور بنویس ، خودت بفهمی چی نوشتی . دفعات بعد رغبت کنی برگردی و بخونی!!!
با عجله خلاصه نویسی نکن. وقتی می خوای همه چیز رو بنویسی، پس وقت کم میاری ، پس مجبور می شی تند تند بنویسی!!!
زیادی هم حواست به نوشتن و تمیز نوشتن باشه ، هیچ چیز یاد نمی گیری. باید خلاصه و لپ مطلب را بنویسی و از زیاده نویسی پرهیز کنی.خودت رو خسته نکن.
یادداشت باید تمیز و مرتب باشه.
برای هر صفحه یا مطلب عنوان در نظر بگیر. صفحات رو به ترتیب شماره گذاری کن. با این کار مرور سریع تر انجام میشه. راحت تر پیدا می شه. اینطوری دیگه سر در گم نمی شی .
حاشیه هر صفحه را به اندازه ۴ تا ۵ سانت باز بگذارید.تا همیشه بتونی مطلب اضافه کنی. به همین دلیل بهتره فقط یک روی صفحه را بنویسید تا روی دیگه ، برای تکمیل و اصلاح و اظهار نظر جا داشته باشه.
بعضی ها دوست دارن با مداد بنویسن تا بعد بتونن پاک کنن. تکمیل کنن و…( من موافق نیست م ؛ با خودکار می نویسم و از غلط گیر استفاده می کنم. وقتی اصلاحات انجام شد ، لازم باشه دوباره از اول می نویسم.)
یادداشت ها رو ترکیب و دوباره نویس ی کن:
یادداشت نویسی باید جوری باشه که ارتباط مطالب و نکات رو به درستی مشخص کنه.
تعریف و مفاهیم هر مطلب را در کنار خودش بنویس.یعنی ارتباط بین کتاب ، جزوه ، دبیر و تست در یک جا باشه. تا قابل استفاده باشه.
یادداشت های هر روز رو همون روز بخون:
این کار حتما بلافاصله پس از کلاس انجام بشه. تعداد دفعات مرور روزانه و حجم مطالب یادداشت برداری ، محدودیت نداره. ممکنه یادداشت برداری برای یه نفر نیم صفحه و برای یکی دیگه یه صفحه بشه. نگران نشو.
شروع خلاصه نویسی:
این کارهایی که کردیم ، اصول و مقدمات لازم برای خلاصه نویسیه. حالا موقع نوشتن خلاصه نویسی شد .خلاصه نویسی که اینطوری باشه ، به درد می خوره. کارمون رو هم راحت می کنه. اما بشتر بچه ها این کارها رو انجام نمی دن . یا کامل نمی کنن.
روش خلاصه نویسی:
برای شروع کار از کلاس درس شروع کن. در کلاس تمام مطالب مهمی که دبیر می گه یادداشت کن. کتاب و یا جزوه ی مربوطه رو باز کن.
هم زمان با دبیر که داره درس میده، علامت گذاری و حاشیه نویس کن. تا یه قسمتی از کارت انجام بشه. در خلاصه نویسی اول باید کلیات موضوع مورد توجه قراربگیره.
حتما موضوعات به صورت نمودار درختی رسم بشه . ( نقشه ی ذهن) . ارتباط بین مطالب با خطوط و شاخه ها مشخص بشه. شاخه های فرعی مربوط به جزئیات باشه.
حواست باشه، معمولاً ایده و نکته اصلی در دوجمله اول پاراگراف بیان میشه . پس به اون توجه کن. بقیه پاراگراف توضیح و تفسیر این مطلبه! درمتن به کلمات مهم مثل : نخست ، مهمترین عامل ، بیشترین تاثیر ، نکته اساسی ، در نتیجه و … بسیار توجه کن .
مرور خلاصه نویسی:
وقتی مطالب رو در فاصله ی زمانی مشخص تکرار می کنی ، ابتدا در حافظه ی موقت و بعد به حافظه ی دائم منتقی میشه. پس:
اولین مرور، ده دقیقه بعد از یک مطالعه یک ساعته .
دومین مرور، روز بعد و به مدت ۳ تا ۴ دقیقه .
سومین مرور، یک هفته بعد .
در پایان هر ماه مرور کلی باعث میشه، ۹۵ درصد مطالب در حافظه بلند مدت قرار بگیره.
باید توجه کنی ، که تکرار یکنواخت مغز رو خسته می کنه .بهترین موقع برای مرور کلی ، تعطیلاته ! مرور درس زمانی مفیده که ، مطالعه اولیه کامل باشه.یک نوع مروربسیار خوب هم می تونه ، با انجام آزمون همراه باشد.